Bingöl'ün Kısa Tarihi

  

Bingöl'ün tarihi çok eskilere dayanmaktadır. M.Ö. 3000-2000 yıllarına kadar uzanan bir geçmişe sahip olan Bingöl, tarih boyunca birçok medeniyetin egemenliğine girmiş ve bu medeniyetlerden izler taşımaktadır. Ancak Bingöl'ün özellikle ilkçağ tarihi hakkında yeterli çalışma yapılamamış ve tam olarak aydınlatılamamıştır.

Bingöl'ün Eski Adları ve Anlamları:

Bingöl'ün bilinen en eski adı Cebel-cur'dur. "Cebel" dağ, "Cur" ise akan anlamına gelmektedir. Bu ismin zamanla Çapakçur olarak telaffuz edildiği düşünülmektedir. Çapakçur ise "akan temiz su" anlamına gelir. Evliya Çelebi'ye göre bu isim, Büyük İskender tarafından verilmiştir. Rivayete göre Büyük İskender, şifa bulmak için aradığı Ab-ı Hayat (ölümsüz hayat) suyunu Bingöl'de bulmuş ve bu suya "cennet suyu" anlamına gelen Çapakçur adını vermiştir. Ayrıca, Bingöl'ün eski adları arasında "Çevlik" (veya halk ağzında "Çolig") de bulunmaktadır. Bu isim, "dere kenarında bulunan bağlık-bahçelik yer" anlamına gelir.

Tarih Boyunca Hâkimiyetler:

Bingöl, tarih boyunca birçok medeniyetin egemenliğine girmiştir. Bunlar arasında:

 * Urartular: İlkçağlarda Urartuların sınırları içinde yer almış ve Urartu Yolu şehirden geçmiştir.

 * Asurlular, Persler ve Büyük İskender: Urartulardan sonra bu medeniyetlerin hâkimiyetine geçmiştir.

*Sasaniler: 651 yılına kadar Sasanilerin hakimiyetinde kalmıştır.

 * İslam Orduları: 651 yılında Halife Osman döneminde İslam orduları tarafından fethedilmiştir. Bu dönemde Bizans ile Müslümanlar arasında sık sık el değiştirmiştir.

 * Büyük Selçuklu İmparatorluğu: Malazgirt Zaferi'yle birlikte Selçuklu hâkimiyetine girmiştir.

 * Eyyûbîler, Celâleddin Harzemşah, Timur, Safevîler: Selçukluların ardından bu devletlerin egemenliğinde kalmıştır.

 * Osmanlı İmparatorluğu: 9. Osmanlı padişahı I. Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Cumhuriyet Dönemi:

 * Cumhuriyetin ilanından sonra 1926 yılında Elazığ'a, 1929 yılında ise Muş'a bağlanmıştır.

 * 4 Ocak 1936 tarihinde çıkarılan bir kanunla il haline getirilmiştir.

 * 1945 yılında il merkezi olan Çapakçur'un adı "Bingöl" olarak değiştirilmiştir. Bingöl adını, üzerindeki binlerce buzul gölden alan Bingöl Dağları'ndan almıştır.

Bingöl, coğrafi konumu nedeniyle çeşitli medeniyetler için önemli bir geçiş ve yerleşim yeri olmuştur. Bugün hala Genç, Kiğı, Adaklı ve Solhan gibi ilçelerinde İslam öncesi ve sonrası dönemlere ait birçok tarihi esere rastlanmaktadır.