Devrin Genel Kronolojisi
III. MURAT DÖNEMİ KRONOLOJİSİ (1574-1594)
22 Aralık 1574 tarihinde III. Murat tahta çıkmıştır. Babasının ve 5 erkek kardeşinin cenaze törenleri yapılmıştır.
25 Ocak 1574 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan vefat etmiştir.
09 Ağustos 1574 tarihinde Özdemiroğlu Osman Paşa Çıldır'da zafer kazanmıştır.
1575 yılında Venediklilerle barış antlaşması yenilenmiştir.
1577 yılında Avusturya barış antlaşması sekiz yıllığına yenilenmiştir. Fransa kralının kardeşi Henri Ve Valois Polonya'da kral olarak seçilmiştir.
1578 yılında Piyale Paşa vefat etmiştir. Budin valisi Mustafa Paşa idam edilmiştir.
12 Eylül 1578 tarihinde Ereş Kalesi, Tiflis ve Şırvan ele geçirilmiştir.
08 Ekim 1578 tarihinde Kafkasya'daki ilk defa Osmanlı idare teşkilatı oluşturulmuştur.
11 Kasım 1578 tarihinde I. Şamahı Savaşı meydana gelmiştir. Özdemiroğlu Osman Paşa zafer kazanmıştır.
1579 yılında Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa suikast sonucunda şehit edilmiştir. Yerine Ahmet Paşa görevlendirilmiştir.
03 Mart 1579 tarihinde Osmanlı-İngiliz ticari ve siyasi ilişkileri başlamıştır.
23 Ekim 1579 tarihinde Özdemiroğlu Osman Paşa, Kırım Hanı ile Şamah'a girmiştir.
1580 yılında Lala Mustafa Paşa doğu cephesi komutanlığından azledilmiştir. Koca Sinan Paşa Gürcistan ordusu komutanlığına getirilmiştir. Sadrazam Ahmet Paşa vefat etmiştir. Koca Sinan Paşa sadrazamlık görevine atanmıştır.
06 Temmuz 1581 tarihinde Osmanlı ile Fransızlar arasında üçüncü kapitülasyonlar dönemi başlamıştır.
29 Mayıs 1582 tarihinde Sultan Murat'ın oğlu şehzade Mehmet'in sünnet töreni yapılmış ve şenlikler 57 gün boyunca sürmüştür. Yeniçeri ocağı ve Kapıkulu askerlerin bu süre zarfında disiplinsizlikleri iyice artmıştır.
1582 yılında Sadrazam Koca Sinan Paşa azledilmiş, yerine Siyavuş Paşa getirilmiştir.
1583 yılında Ferhad Paşa doğu cephesi ordu komutanlığına tayin edilmiştir.
29 Mart 1583 tarihinde Kraliçe Elizabet tarafından ilk defa bir İngiliz elçisi İstanbul'a gönderilmiştir.
11 Mayıs 1583 tarihinde Özdemiroğlu Osman Paşa İran kuvvetlerine karşı Meş'ale de büyük bir zafer kazanmıştır.
07 Aralık 1583 tarihinde Valide Sultan unvanı ile anılan Nur Banu Sultan vefat etmiştir.
1584 yılında Sadrazam Siyavüş Paşa azledilerek yerine Özdemiroğlu Osman Paşa getirilmiştir.
26 Haziran 1584 tarihinde Osman Paşa Tebriz'i ele geçirmiş ve Erzurum yolunda vefat etmiştir.
1586 yılında Mesih Paşa Sadrazam olmuştur. Doğu cephesi komutanlığına ise Ferhat Paşa yeniden getirilmiştir. Mesih Paşa aynı yıl içinde azledilerek yerine tekrar Siyavuş Paşa getirilmiştir.
1587 yılında Kaptan Kılıç Ali Paşa vefat etmiştir.
1589 yılında Sadrazam Süyavuş Paşa azledilmitir. Koca Sinan Paşa yeniden sadrazam olmuştur.
12 Mart 1589 tarihinde Osmanlı tarihinde ilk defa yeniçeriler kelle istemeye başlamıştır.(Beylerbeyi olayı)
1590 yılında Azerbaycan ve Kafkasya Osmanlı Devleti'ne katılmıştır. Avusturya ile barış antlaşması yenilenmiştir.
1591 yılında Sadrazam Koca Sinan Paşa azledilmiş ve yerine Ferhat Paşa tayin edilmiştir.
1592 yılında Sadrazam Ferhat Paşa azledilmiş ve yerine Siyavuş Paşa tayin edilmiştir.
1593 tarihinde Sadrazam Siyavuş Paşa azledilmiş ve yerine tekrar Koca Sinan Paşa tayin edilmiştir. Bespirem ve Polata Kaleleri fethedilmiştir.
17 Temmuz 1593 tarihinde Koca Sinan Paşa Avusturya üzerine harekete geçmiştir.
04 Ekim 1593 tarihinde Belgrat'ta büyük bir bozguna uğranılmış ve birçok kale elden çıkmıştır.
08 Kasım 1593 tarihinde Osmanlı ordusu Budin'e çekilmiştir.
1594 yılında Yanik, Talat ve Papa Kaleleri ele geçirilmiştir.
13 Ekim 1594 tarihinde Eflak ve Boğdan'da bir çok Müslüman katledilmiştir.
15 Ocak 1594 tarihinde ise III. Murat vefat etmiştir.
Genel Kör Bakış
Genel Kör Bakış
III. Murat, saltanatının ilk yıllarında devlet işlerini Sokullu’ya bırakmış, ya da bırakmak zorunda kalmıştı. O da babası II. Selim gibi sefere çıkmamıştır. Büyük bir bilgin olan III. Murat, 2 Türkçe, 1 Arapça, 1 Farsça Divan ile tasavvuf üzerindeki derin bilgisini gösteren bir de risale bırakmıştır. Devrinde imparatorluğun sınırları en son büyüklüğüne erişti; 20 milyon km2 toprak Osmanlı İmparatorluğu’na ya katıldı, ya da nüfuzu altına alındı. Yalnız, gerilemenin ilk alametleri de bu padişah zamanında başladı. III. Murat, Ayasofya’daki türbesinde gömülüdür.
Genel Siyasî Olaylar
III. Murat, saltanatının ilk yıllarında, Kanuni‘nin son, II. Selim‘in de tek vezir-i âzami (başbakanı) olan Sokullu Mehmet Paşa, devlete hakim olmakta devam ettiyse de, aleyhinde birçok devlet adamları birleşmişlerdi. 14 yıldan fazla süren veziriazamlığı ile kendisine karşı geniş bir muhalefet oluşan Sokullu, Divan-ı Hümayun (Kabine) toplantısından çıkarken, deli olduğu iddia edilen bir adam tarafından hançerlenerek öldürüldü. Bu olayı III. Murat’ın düzenlemiş olması iddiası vardır. Diğer devlet adamlarının bunu yapmış olması ihtimali de mevcuttur. Sokollu, III. Murat’ın aynı zamanda eniştesiydi..
İran Savaşı
III. Murat devrinin en önemli olayı İran Savaşı’dır. Büyük Osmanlı-Safevi savaşı 5 nisan 1578’de başladı. İran’daki Türk Safevi imparatorluğu, dünyada, Osmanlı İmparatorluğu’ndan sonra en güçlü devletti. İran Savaşı çok büyük fütuhatla sonuçlanmakla birlikte, pek çetin geçti. Önce Kıbrıs Fâtihi Kara Lala Mustafa Paşa başkomutan atandı. Asıl büyük başarıları Özdemiroğlu Osman Paşa kazandı. Özdemiroğlu, 1584’te Tebriz’i yeniden aldı. Tiflis, Baku gibi şehirlerle birlikte, bütün Kafkasya, Dağıstan, Gürcistan, Azerbaycan, Doğu İran, hatta Orta İran’ın önemli bir bölümü Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı. Özdemiroğlu, başkomutan ve başbakan oldu. Safeviler arka arkaya birçok meydan savaşlarında yenildiler. Osmanlı İmparatorluğunun sınırı Hazar Denizi’ne dayandı.
Lehistan’ın, Fas’ın Alınması
1577’de Avrupa’nın büyük devletlerinden olan Lehistan, Osmanlı İmparatorluğunun himayesine alındı. Böylece Türk nüfuz alanı Baltık Denizi’ne dayandı. Osmanlı buyruğunda bulunan Erdel (Transilvanya) Prensi Batory, Lehistan Kralı oldu.
Portekiz Savaşı, Fas’ın himaye altına alınışı da III. Murat zamanında olmuştur. Tunus genel valisi ve Cezayir genel vali vekili oramiral Ramazan Paşa, 4 ağustos 1578’de, XVI. yüzyılın en büyük meydan savaşlarından biri olan Vâdi’s-Seyl’de Portekiz ordusunu yok etti. Bu meydan savaşı sonunda Portekiz gibi büyük bir devlet haritadan silindi, Fas imparatorluğu gibi başka bir büyük devlet de Osmanlı egemenliği altına girdi. Böylece, kesin olarak, batıda Atlas Okyanusu’na erişildi.
III. Murat devrinde Osmanlı İmparatorluğu, en güçlü Avrupa devleti olan İspanya ile daimi savaş halinde kaldı. III. Murat, Fransa’yı, İngiltere’yi, İspanya’ya karşı şiddetle destekledi. Bu arada, 1591’de İngiltere’ye yeniden acele yardım yapılmasına karar verildi.
Hayatının genel özetiİran Savaşı
III. Murat devrinin en önemli olayı İran Savaşı’dır. Büyük Osmanlı-Safevi savaşı 5 nisan 1578’de başladı. İran’daki Türk Safevi imparatorluğu, dünyada, Osmanlı İmparatorluğu’ndan sonra en güçlü devletti. İran Savaşı çok büyük fütuhatla sonuçlanmakla birlikte, pek çetin geçti. Önce Kıbrıs Fâtihi Kara Lala Mustafa Paşa başkomutan atandı. Asıl büyük başarıları Özdemiroğlu Osman Paşa kazandı. Özdemiroğlu, 1584’te Tebriz’i yeniden aldı. Tiflis, Baku gibi şehirlerle birlikte, bütün Kafkasya, Dağıstan, Gürcistan, Azerbaycan, Doğu İran, hatta Orta İran’ın önemli bir bölümü Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı. Özdemiroğlu, başkomutan ve başbakan oldu. Safeviler arka arkaya birçok meydan savaşlarında yenildiler. Osmanlı İmparatorluğunun sınırı Hazar Denizi’ne dayandı.
Lehistan’ın, Fas’ın Alınması
1577’de Avrupa’nın büyük devletlerinden olan Lehistan, Osmanlı İmparatorluğunun himayesine alındı. Böylece Türk nüfuz alanı Baltık Denizi’ne dayandı. Osmanlı buyruğunda bulunan Erdel (Transilvanya) Prensi Batory, Lehistan Kralı oldu.
Portekiz Savaşı, Fas’ın himaye altına alınışı da III. Murat zamanında olmuştur. Tunus genel valisi ve Cezayir genel vali vekili oramiral Ramazan Paşa, 4 ağustos 1578’de, XVI. yüzyılın en büyük meydan savaşlarından biri olan Vâdi’s-Seyl’de Portekiz ordusunu yok etti. Bu meydan savaşı sonunda Portekiz gibi büyük bir devlet haritadan silindi, Fas imparatorluğu gibi başka bir büyük devlet de Osmanlı egemenliği altına girdi. Böylece, kesin olarak, batıda Atlas Okyanusu’na erişildi.
III. Murat devrinde Osmanlı İmparatorluğu, en güçlü Avrupa devleti olan İspanya ile daimi savaş halinde kaldı. III. Murat, Fransa’yı, İngiltere’yi, İspanya’ya karşı şiddetle destekledi. Bu arada, 1591’de İngiltere’ye yeniden acele yardım yapılmasına karar verildi.
Babası : 2. Selim
Annesi : Afife Nurbanu Sultan
Doğumu : 4 Temmuz 1546
Vefatı : 16 Ocak 1595 (48 Yaşında)
Saltanatı : 1574 - 1595 (19) sene, 12. Osmanlı Padişahı
Sultan Üçüncü Murad 4 Temmuz 1546 günü Manisa'nın Bozdağ yaylasında dünyaya geldi. Babası, Sultan İkinci Selim, annesi Afife Nur Banu Sultan'dur. Annesi Venediklidir. Sultan Üçüncü Murad orta boylu, değirmi yüzlü, kumral sakallı, ela gözlü ve beyaz tenli bir padişahtı. Çok cömertti ve insanlara yardım etmeyi çok severdi.
Merhametli bir kişiliğe sahip olan Sultan Üçüncü Murad, Arapça ve Farsçayı çok iyi konuşurdu. Babasının 1558 yılında, Manisa sancak beyliğinden Karaman valiliğine tayin edilmesi üzerine, dedesi Kanuni Sultan Süleyman tarafından Alaşehir sancakbeyliğine tayin edildi. Babası Sultan İkinci Selim padişah olduktan sonra da tekrar Manisa sancakbeyliğine atandı
Şehzadeliği sırasında bulunduğu Manisa'da devrin en değerli ulemasından dersler aldı. Osmanlı padişahları içinde en alim padişahlardan birisidir. Babası Sultan İkinci Selim'in vefatı üzerine Manisa'dan İstanbul'a gelerek 22 Aralık 1574 tarihinde tahta geçti. Ancak o da babası Sultan İkinci Selim gibi devlet işlerine fazla müdahil olmadı. Bürokrasi ve hükümet daha ziyade Sokullu Mehmed Paşa tarafından idare edildi. Bunda Sokullu'nun tecrübe ve dirayeti ile Sultan İkinci Murad'ın idare tarzı büyük rol oynamıştır.
İçkiye ve eğlence meclislerine düşkün olan Sultan Üçüncü Murad, saltanatı boyunca İstanbul'dan hiç çıkmadı ve saraydaki kadınların etkisinde kaldı. Daha sonraki yıllarda Osmanlı İmparatorluğunun bir devrini etkileyecek olan kadınlar saltanatı onun devrinde başladı. 29 yaşında çıktığı tahtta 20 yıl kalan Sultan Üçüncü Murad 16 Ocak 1595 tarihinde felç geçirdi ve vefat etti. Ayasofya Camii'nin avlusuna defnedildi.
Sokullu Mehmed Paşa'nın ağırlığını hissettirdiği III. Murad döneminde, Osmanlı toprakları en geniş sınırlarına ulaştı. Babası İkinci Selim'den devraldığı 15. 162.151 km kare ülke toprağını, 19.902.000 km kareye çıkardı.
İngilizlerle de dostane ilişkiler geliştirildi. İlk İngiliz Kapitülasyonunun verilmesiyle İstanbul'a daimi İngiliz elçisi gönderildi. Papa'nın Katolik Avrupa'da kurabileceği haçlı ittifakına karşı Protestan İngiltere ile ilişkiler geliştirildi. Daha sonra bu ittifaka Hollanda da dahil edilecektir. Devlet işlerini Sokullu'ya devreden Sultan Üçüncü Murad zamanında, sarayda kadınlar devlet işlerine çokça karışmaya başladılar ve bu durum Sokullu'nun ölümünden sonra da artarak devam etti.
Erkek Çocukları: Üçüncü Mehmed, Selim Bayezid, Mustafa, Osman, Cihangir, Abdullah, Abdurrahman, Abdullah, Hasan, Ahmed, Yakub, Alemşah, Yusuf, Hüseryin , Korkud, Ali, İshak, Ömer, Alaüddin, Davud.
Kız Çocukları: Ayşe Sultan, Fatma Sultan, Mihrimah Sultan, Fahriye Sultan.
**********
Anası kimdi?
**********
Anası kimdi?
Safiye Sultan yada Sofia Baffo, Sultan Üçüncü Mehmed’in annesidir, genç ve güzel Venedikli bir kızdır. Korfu valisi olan babasının yanına giderken Akdeniz’de bir çatışma sırası Türk denizcilerin eline geçer. İstanbul’a getirilerek saray haremine satılır. Osmanlı terbiyesine göre eğitilip öğretildikten sonra, Nurbanu Sultan tarafından oğlu Şehzade Murat’a sunulur. Adı Safiye olur.
Safiye Sultan, Kanuni’nin torunu ( Sultan İkinci Selimin oğlu) 3. Murad Hana hediye edilmek üzere
Manisaya getirilmişti. Acemi cariyeler dairesine alındı. Ama harem kurallarına riayet edilmemiş olundu.çünkü saraya daha çok küçük yaşlardaki kızlar alınır ve terbiye edilirdi. Fakat sinyorina hareme göre yaşca büyüktü. Böylece sinyorina girdiği her ortamda dikkatle gözlemler yapıyor ve geleceği için büyük hayaller kuruyordu. Artık safiye idi. Zekasına güveniyordu. Amacı Sultan Murad ile evlenmek hayallere sığmayan mertebelere çıkmak cihan devletinin birinci kadını olmaktı.Bu amaç için tüm hayatını harcadı.
26 Mayıs 1566 günü şehzade Mehmed’i doğurdu. Artık istikbale daha umutla bakıyordu (kendisinden 44 yıl önce Avrupa’nın bir köşesinde doğan bir papazın kızı olan hürrem sultanı kendisine örnek almaya başladı. Hürrem Sultanın Kanuni Sultan Süleyman üzerinde kazandığı nüfusu düşündükçe kendisinde aynı gücü buldu.) Mücadeleleri sonucu Safiye Sultan, Sultan Murad üzerinde etkili oldu kayın validesi Nur-banu valide ve görümcelerini bertaraf ederek Haremi Hümayunun tek hakimi oldu. 45 yaşında dul kalınca hayatının en büyük safhası kapanmış. Artık valide sultan ve imparatoriçe idi. Amacına ulaşmış yeryüzünün birinci kadını olmuştu. Artık bu makamı elinde tutmak için çalıştı. Torunlarından şehzade Mahmut’un boğulmasında önemli bir rol oynadı. Şehzade Ahmet ise babannesi bertaraf ederek Topkapı Sarayından uzaklaştırdı. Safiye sultan 10 kasım 1605 te vefat etti.1606 Zitvatorok Antlaşması onun vefatından hemen sonra imzalandı ve Osmanlı Avrupa karşısındaki üstünlüğünü kaybetti.
O evlendiği ve avucunun içine aldığı 3.Murat ki Osmanlı Devleti'ni zirveden indiren adımları attı. Yeniçeri ocağını bozdu. Sarayda kadınlarla helal dairede vakit geçirdi de bu bir cihan padişahının olması gereken bir hal miydi?
Ve daha neler neler yaptı.
Oruç hakkında kitap yazmış olması bu günahlarını affettirir mi?
*************
*************
Padişah III.Murat, ulemanın tenkitlerine rağmen Süleyman Çelebi'nin
Mevlidini yaygınlaştırdı.
"III. Murad’ın yürüttüğü savaşlar tarihçi Mustafa Âli’ye, ülkeye zarar veren ve bazı vezirlerin kişisel hırslarından kaynaklanan savaşlar olarak görünüyor. "
S.Farouqhy'den naklen,s.155
Beylerbeyi Olayı
Yeniçeri ve Sipâhi İsyanları: İran'la anlaşma yapıldıktan sonra İstanbul'da Yeniçeri ve Sipahi isyanları vuku‘ buldu. Bu isyanlar her ne kadar ulûfe (Yeniçerilere üç ayda bir verilen maaş) yüzünden çıkmışsa da, asıl sebebini devlet teşkilâtının bozulmaya yüz tutmasında aramak daha doğru olacaktır. İlk defa III. Murad devrinde Yeniçeri Ocağına rast gele kimseler alınarak kanun bozuldu. Yine ilk defa rüşvetle iş görülmeye başlandı. Askere ayarı düşük akçeler verilmek istenince Yeniçeriler, isyan ederek saraya yürüdüler. Âsiler defterdarın başını istediler. İstekleri yerine getirilince büsbütün şımardılar. 1589 yılında meydana gelen bu olaya Beylerbeyi Vak’ası denmektedir
Çürüme Başlıyor Heyhat !
Padişah, ulemanın tenkitlerine rağmen Süleyman Çelebi'nin
Mevlidini yaygınlaştırdı.
"III. Murad’ın yürüttüğü savaşlar tarihçi Mustafa Âli’ye (göre) ülkeye zarar veren ve bazı vezirlerin kişisel hırslarından kaynaklanan savaşlar olarak görünüyor. "
S.Farouqhy'den naklen,s.155
*******
Fas Sultânlığının Osmanlı Hâkimiyetine Girmesi: Afrika kıt'asının bütün kuzey kısımları Osmanlı hâkimiyetinde bulunmasına rağmen sadece Fas Sultânlığı müstakil bir devlet halinde bulunuyordu. Ancak son yıllarda Fas'ta taç ve taht kavgaları baş göstermişti. Fas Sultânı Mevlây Muhammed, Portekizlilerle işbirliğine başlamış bulunuyordu. Buna karşılık Fas tahtını ele geçiremeyen Abdülmelik, Osmanlılara sığınıp, kendisinin Fas Sultânlığına getirilmesini istemişti. İsteği kabul edilerek Cezayir Beylerbeyi Ramazan Paşa'ya emir verildi. Fas ordusu mağlûp edilerek Abdülmelik, Fas Sultânlığına getirildi (1576). Bu tarihten sonra Fas'ta Osmanlı hâkimiyeti başladı. Bu sırada saltanat iddiasından vazgeçmeyen Mevlây Muhammed Portekizlilerden yardım istedi. Portekiz Kralı Sebastian 80 bin kişilik büyük bir kuvvetle Fas'a geldi. Ramazan Paşa idaresinde Osmanlı ve Fas kuvvetleri 1578 yazında Portekizlileri Vadi’s-sebil Savaşı'nda fena halde bozguna uğrattılar. Kral Sebastian, muharebe meydanında öldü.
*******
III. MURAT DEVRİNDE İSTANBUL’DA EMLAK SAYIMI
III. Murat devrinin ilgiye değer olaylarından biri, İstanbul’da Halep kadısı Zekeriya Efendi’nin başkanlığındaki bir heyet tarafından yapılan emlâk sayımıdır. Bu sayım, şehirde bir milyondan fazla nüfusun yaşadığını, İstanbul’un dünyanın en kalabalık şehri olduğunu ortaya koydu. Bu sayımın bazı sonuçları şöyledir: 485 cami, 4.494 mescit, 100 imaret, 1.653 ilkokul, 150 büyük tekke, 285 küçük tekke, 498 genel çeşme, 417 kervansaray, 4.985 küçük sokak çeşmesi, 585 değirmen, 285 fırın, 874 hamam, 13 hal, 589 bozahane, 743 kilise, 11.143 sokak ve cadde
Sultan III. Murad Han
Selim II ile Hasekisi Nur-Bânû Sultân’ın oğulları olub, babasının Saruhan Sancak Beğliği sırasında 5 Cemâziyel-evvel 953/4 Temmuz 1546 tarihinde Manisa’nın Bozdağ Yaylağında dünyaya gelmiştir. 966/1558 tarihinde Şehzâde Murad Akşehir Sancak Beğliğine getirilmiş ve babasıyla amcasının taht mücadelesinde Konya Muhâfızlığı görevini yürütmüştür. 1562 tarihinde Manisa Sancak Beğliğine tayin edilmiş ve padişah oluncaya kadar bu vazifede kalmıştır.
Selim II ile Hasekisi Nur-Bânû Sultân’ın oğulları olub, babasının Saruhan Sancak Beğliği sırasında 5 Cemâziyel-evvel 953/4 Temmuz 1546 tarihinde Manisa’nın Bozdağ Yaylağında dünyaya gelmiştir. 966/1558 tarihinde Şehzâde Murad Akşehir Sancak Beğliğine getirilmiş ve babasıyla amcasının taht mücadelesinde Konya Muhâfızlığı görevini yürütmüştür. 1562 tarihinde Manisa Sancak Beğliğine tayin edilmiş ve padişah oluncaya kadar bu vazifede kalmıştır.
III. Murad zayıf irâdeli ve muhtelif tesirler altında kalabilen bir şahsiyete sahipti. Bu yüzden Sokullu Mehmed Paşa’nın sadrazamlığı süresince işler iyi gitmişse de, onun vefâtından sonra devlet idâresi Vâlide Sultânların ve bazı menfaatperestlerin tesiriyle daima kötüye gitmiş ve Osmanlı Devleti’nin duraklaması tam manasıyla III. Murad devri ile başlamıştır. 21 sene kapalı bir hayat yaşayan III. Murad, sarayında münzevî bir hayat yaşamış, son zamanlarına doğru Cuma namazlarını dahi Saray Camiinde edâ etmeye başlamıştır. Meşru dairede kalmakla birlikte kadına düşkün bir tabî’atı vardır. Osmanlı tarihinde en fazla kadınla meşru dairede yaşayan padişah ünvanını alabilir. Hemen belirtelim ki, bu kadına düşkünlüğü gayr-i meşru hayat yaşıyor manasına alınmamalıdır. Zira aynı zamanda şair olan III. Murad bir cihetten de mutasavvıftır ve Fütûhât-ı Sıyâm ve Esrârnâme adlı iki tane tasavvufa dair eserleri de vardır.
Babası II. Selim'in ölüm haberi üzerine, Manisa Sancakbeyi bulunan oğlu Murad, İstanbul’a gelerek 28 yaşında 1574 yılında tahta geçti. Murad devrinde vukû‘ bulan hadiseler şunlardır:
Fas Sultânlığının Osmanlı Hâkimiyetine Girmesi: Afrika kıt'asının bütün kuzey kısımları Osmanlı hâkimiyetinde bulunmasına rağmen sadece Fas Sultânlığı müstakil bir devlet halinde bulunuyordu. Ancak son yıllarda Fas'ta taç ve taht kavgaları baş göstermişti. Fas Sultânı Mevlây Muhammed, Portekizlilerle işbirliğine başlamış bulunuyordu. Buna karşılık Fas tahtını ele geçiremeyen Abdülmelik, Osmanlılara sığınıp, kendisinin Fas Sultânlığına getirilmesini istemişti. İsteği kabul edilerek Cezayir Beylerbeyi Ramazan Paşa'ya emir verildi. Fas ordusu mağlûp edilerek Abdülmelik, Fas Sultânlığına getirildi (1576). Bu tarihten sonra Fas'ta Osmanlı hâkimiyeti başladı. Bu sırada saltanat iddiasından vazgeçmeyen Mevlây Muhammed Portekizlilerden yardım istedi. Portekiz Kralı Sebastian 80 bin kişilik büyük bir kuvvetle Fas'a geldi. Ramazan Paşa idaresinde Osmanlı ve Fas kuvvetleri 1578 yazında Portekizlileri Vadi’s-sebil Savaşı'nda fena halde bozguna uğrattılar. Kral Sebastian, muharebe meydanında öldü.
Lehistan'daki Osmanlı Hâkimiyeti (1575): Lehistan Kralı Sigismund Ogüst ölünce, memleket taht kavgasına düşmüştü. Avusturya ve Rusya kendilerinin gösterdikleri namzetlerin Leh Kralı olması için faaliyet gösteriyorlardı. Hattâ bu maksatla, Rusya kuvvet bile sokmaya kalkıştıysa da, Osmanlı kuvvetlerini karşısında bulunca geri çekilmeye mecbur kaldı. Osmanlı Devleti için Lehistan çok ehemmiyetliydi. Bu yüzden diğer devletlerden daha atik davranıp, nüfuzunu kullanarak kendisine tâbi Erdel Beyi Bathory'yi Leh Krallığına seçtirdi (1575). Lehistan bundan sonra vergiye bağlandı ve 1578 yılına kadar Osmanlı himâyesinde bir devlet olarak kaldı.
Sokullu Mehmed Paşa'nın Ölümü (1579): III. Murad’ın cülûsundan sonra hükümet idaresinin başında yine Sokullu Mehmed Paşa vardı. Ancak son zamanlarda saraydaki bazı şahısların tesiriyle Sokullu’ya olan itimad ve muhabbet azaldı ve hatta Sokullu’nun zevcesi İsmihan Sultân ve Vâlide Nurbânû Sultân olmasaydı belki de görevden azledilecekti. Üç padişah devrinde aralıksız sadrazamlık yapan Sokullu Mehmed Paşa, Osmanlı tarihinde ehemmiyetli yeri olan bir devlet adamıdır. Aslen Bosna'nın Sokkuloviçi köyünden alınmış bir devşirmedir. Zekâ ve kabiliyetiyle yükselmiş, kaptan-ı deryalık dâhil, devletin çeşitli hizmetlerinde bulunmuştur. Bir savaş adamı olmaktan ziyâde, onun siyasi tarafının daha büyük olduğu görülür. Sultân III. Murad devrinde, Sokullu’nun eski nüfuzunun kalmadığı anlaşılıyor.
İran Harpleri ( 1578 = 1590): III. Murad, padişah olduğu zaman, İran Hükümdarı Şah Tahmasb, Tokmak Han idaresinde bir elçilik heyeti yollayarak tebriklerini ve hediyelerini sunmuştu. Elçilik heyeti İstanbul'da gayet iyi karşılanmıştı. Fakat bir müddet sonra Şah Tahmasb'ın ölmesiyle İran’da taht kavgaları başladı. Bir ara Tahmasb'ın oğlu İsmail, şahlığı elde etti. Bunun zamanında Osmanlı-İran dostluğu bozuldu. Osmanlı Devleti Avrupa ile sulhlar yaparak İran ile meşgul olmaya başladı. Çünkü Şah, Osmanlılarla süren barışı terk ederek, Doğudaki Kürtleri aleyhimize kışkırtıyordu. II. Şah İsmail de ölünce İran’da taht kavgalarının sürüp gitmesinden Osmanlılar istifade etmek istediler. Doğudaki valilerin de durumunu müsait görüp, İran’a saldırmanın vaktidir yollu haberler üzerine, Sultân III. Murad 1578 yılında İran'a harb açtı. O zaman Sokullu Mehmed Pasa daha sağdı ve İran savaşına engel olmak istedi. Sokullu Mehmed Paşa, İran'ın geniş bir ülke olduğunu, galip gelinse bile Şi’î olan halkının itaat altına alınamayacağını söylüyordu ki, bunda ne kadar haklı olduğu sonradan anlaşıldı: Padişah, kendisi sefere gidecek karakterde bulunmadığından, ordunun başına Lala Mustafa Paşa'yı serdar tayin etti.
Lala Mustafa Paşa'nın asıl hedefi, Gürcistan'ı istilâ etmek olacaktı. Topladığı kuvvetlerle Gürcistan'a girip, fetihlere başlayan Lala Mustafa Paşa, Tokmak Han idaresinde bir İran ordusunun üzerine geldiğini duyunca buna karşı maiyetindeki kumandanlardan Özdemiroğlu Osman Paşa'yı yolladı. Osman Paşa, İran kuvvetleriyle Çıldır'da karşılaştı ve Tokmak Han'ı mağlûp etti (1578). Lala Mustafa Paşa, Gürcistan içinde ilerleyerek Tiflis'i ele geçirdi ve Şirvan'a doğru ilerledi. Şirvan'ın bir kısmını zapteden Lala Mustafa Paşa, Özdemiroğlu Osman Paşa'yı serdar tayin ederek kendisi Erzurum'a döndü. İran kuvvetleri Osman Paşa üzerine taarruza geçtilerse de mağlûp olup çekildiler. Fakat İranlıların tecavüzü bitmiyordu. Kuvvetleri çok azalan Osman Pasa, geri çekilmek zorunda kaldı. Muharebelerin İran lehine dönmeye başlaması üzerine Lala Mustafa Paşa, azledilerek, yerine Koca Sinan Paşa serdar tayin edildiyse de kayda değer hiç bir muvaffakiyet elde edilemedi. Özdemiroğlu büyük bir gayretle İran savaşlarına devam ediyordu. Nitekim 1583 yılında Meş’ale Savaşı denen savaşta bir kere daha İranlıları yendi. Meş'ale Savaşı'ndan sonra İranlılar, Şirvan bölgesini boşaltmak zorunda kaldılar. Yeni serdar Ferhad Paşa, büyük kuvvetlerle İran sınırına gelip, bâzı muharebeler yaptı: Daha sonra sadrazam ve serdar tayin edilen Özdemiroğlu Osman Paşa ile beraber Tebriz'i almayı başardılar.
Osman Paşa'nın vefatından sonra Ferhad Paşa, ikinci defa olarak serdarlığa getirildi. Ferhad Paşa'nın bu ikinci serdarlığında Osmanlı orduları bazı muvaffakiyetler daha kazandılar. Ayrıca Doğuda Türkistan Hükümdarı Özbek Han, İran’a saldırınca Şah Abbas, Osmanlılardan barış istedi. 1590 yılında yapılan Ferhad Paşa Antlaşmasına göre: Tebriz, Şirvan, Gürcistan, Dağıstan bölgeleri Osmanlılara verilecekti. Büyük kayıplar karşılığında alınan bu yerler, Osmanlıların elinde fazla kalmayacak, tekrar İranlılara geçecektir.
Yeniçeri ve Sipâhi İsyanları: İran'la anlaşma yapıldıktan sonra İstanbul'da Yeniçeri ve Sipahi isyanları vuku‘ buldu. Bu isyanlar her ne kadar ulûfe (Yeniçerilere üç ayda bir verilen maaş) yüzünden çıkmışsa da, asıl sebebini devlet teşkilâtının bozulmaya yüz tutmasında aramak daha doğru olacaktır. İlk defa III. Murad devrinde Yeniçeri Ocağına rast gele kimseler alınarak kanun bozuldu. Yine ilk defa rüşvetle iş görülmeye başlandı. Askere ayarı düşük akçeler verilmek istenince Yeniçeriler, isyan ederek saraya yürüdüler. Âsiler defterdarın başını istediler. İstekleri yerine getirilince büsbütün şımardılar. 1589 yılında meydana gelen bu olaya Beylerbeyi Vak’ası denmektedir
III. Murad devrinde 1593 yılında da sipahilerin isyanını görüyoruz. Ulûfelerinin geri bırakılmasına kızan Sipahiler, saraya yürüyüp defterdarın kafasını istediler. Kendilerine nasihat etmek için gelenleri kovdular. İstanbul halkı da seyretmek için saraya dolmuştu. Halk dışarı çıkarılırken “Urun hâ!...” diye bir ses duyuldu. Saray muhafızları bunu Padişahın emri sanarak âsilerin üzerine saldırdılar ve dört yüze yakın âsiyi öldürdüler. Diğerleri kaçarak kurtuldu.
Yeni Bir Haçlı İttifakı Ve Nemçe (Avusturya) Harbleri (1593-1606): Bosna Beylerbeyi Telli Hasan Paşa, Avusturya topraklarına 1593 yılında büyük bir akın harekâtına girişmişti. Avusturya valilerinin Osmanlı sınırlarına tecâvüzlerine karşılık yapılan bu harekât, mağlûbiyetle neticelenmiş, komutanla birlikte çok şehid verilmiştir. Bu hadise Osmanlı-Nemçe harblerinin başlamasına sebep olmuştur. Nemçe savaşına Sadrazam Sinan Paşa gönderilmişti. Budin Beylerbeyi imdada giderek Nemçe ordusuyla harbe girdi ve mağlub oldu. Nemçeliler çok sayıda Macaristan kalesini ele geçirdiler. 1594 yılı baharında da Estergon Kalesini muhasara altına aldılar; ancak muvaffak olamadılar. Kırım kuvvetlerinin yardıma gelmesine rağmen tam bu sırada Osmanlı Devleti’nin başına bir gâile daha çıktı: Osmanlı Devleti’ne tâbi olan Erdel, Eflak ve Boğdan Beyleri Papa’nın teşvikiyle isyan edip Avusturya tarafına geçtiler. Tam bu sırada yani 1595 yılında Padişah III. Murad vefât eyledi. III. Murad’ın saltanatının sonuna doğru Osmanlı toprakları yaklaşık 19.902.191 km2 idi. Buna Avrupa’da Polonya, Afrika’da Fas dâhildir.
Kaynak: http://biriz.biz/osmanli/p12.htm
Devrin Devlet Adamları
III. Murad zamanındaki sadrazamlar arasında, yılların sadrazamı Sokullu Mehmed Paşa, Koca Sinan Paşa, Özdemiroğlu Osman Paşa ve Mesîh Paşa’yı; diğer komutan ve devlet adamlarından Kaptanıderya Kılıç Ali Paşa, Damad İbrahim Paşa, Okçu-zâde Mehmed Paşa ve Muallim-zâde Nişanı Mahmûd Çelebi’yi; Şeyhülislâmlar arasında Hâmid Efendi, Ma’lûl-zâde Mehmed Efendi, Müeyyed-zâde Abdülkadir Efendi, Bostan-zâde Mehmed Efendi ve Bayram-zâde Hacı Zekeriya Efendi’yi zikredebiliriz.
Devrin Geniş Kronolojisi
Devrin Devlet Adamları
III. Murad zamanındaki sadrazamlar arasında, yılların sadrazamı Sokullu Mehmed Paşa, Koca Sinan Paşa, Özdemiroğlu Osman Paşa ve Mesîh Paşa’yı; diğer komutan ve devlet adamlarından Kaptanıderya Kılıç Ali Paşa, Damad İbrahim Paşa, Okçu-zâde Mehmed Paşa ve Muallim-zâde Nişanı Mahmûd Çelebi’yi; Şeyhülislâmlar arasında Hâmid Efendi, Ma’lûl-zâde Mehmed Efendi, Müeyyed-zâde Abdülkadir Efendi, Bostan-zâde Mehmed Efendi ve Bayram-zâde Hacı Zekeriya Efendi’yi zikredebiliriz.
Devrin Geniş Kronolojisi
15.12.1574 | Sultan II. Selim’in vefatı. | ![]() |
21.12.1574 | Sultan II. Selim’in Manisa valisi olan veliahtı Şehzade Murad’ın İstanbul’a hareketi ve beş kardeşinin idamı. | |
22.12.1574 | Sultan III. Murad’ın tahta çıkışı. Babası ve 5 erkek kardeşinin cenaze törenleri. | |
27.12.1574 | Cenaze törenlerinde giyilen kıyafetlerin değiştirilmesi. | |
05.01.1575 | Tahta çıkan Sultanların, Selatin Türbelerini ziyaret için “Kılıç alayı” töreni adeti. | |
22.01.1575 | Feridun Bey Münşeatının, Sultan III. Murad’a takdimi. | |
08.08.1575 | Osmanlı-Venedik barış antlaşmasının yenilenmesi. | |
13.05.1576 | Cülus tebriki için gelen İran elçisi Tokmak Hanın huzura kabülü ve hediyelendirilmesi. | |
01.01.1577 | Osmanlı Devleti ile Avusturya arasındaki barışın tekrar 8 sene için yenilenmesi. | |
30.07.1577 | Osmanlı-Lehistan antlaşmasının imzalanması. Devletin kuzey siyaseti. | |
21.01.1578 | İkinci Vezir Piyale Paşa’nın vefatı. | |
25.01.1578 | Kanuni’nin kızı Mihrimah Sultanın vefatı. | |
05.04.1578 | Şirvan ve Gürcistan Serdarlığına tayin edilen Lala Mustafa Paşa’nın sefer için İstanbul’dan hareketi. | |
01.07.1578 | Lala Mustafa Paşa’nın “Cinis Konağı”na gelişi. Özdemiroğlu Osman Paşa’nın kuvvetleriyle orduya katılması. | |
04.08.1578 | Osmanlı himayesine giren Fas’da Portekizlilere karşı “Vadisseyl” zaferi. | |
09.08.1578 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Çıldır zaferi. | |
24.08.1578 | Türk kuvvetlerince Tiflis’in işgali. | |
09.09.1578 | İran savaşı. Koyungeçidi zaferi. | |
12.09.1578 | “Ereş” Kalesi’nin fethi ve Şırvan’ın işgali. Kafkasya’daki ilk Osmanlı idare teşkilatı. | |
08.10.1578 | Ordu’nun “Ereş”ten Erzurum’a kışlamak üzere hareketi. | |
10.10.1578 | Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Paşa’nın idamı. | |
16.10.1578 | Dağıstan’daki Kumuk Şamhalı’nın tabiyyet ve itaatı. | |
11.11.1578 | Üç gün üç gece süren birinci Şamahı Savaşı ve Özdemiroğlu Osman Paşa’nın zaferi. | |
27.11.1578 | İkinci Samahı savaşı. | |
07.12.1578 | Nahçivan Valisi ve “Şerefname” yazarı Şeref Hanın Van’da törenle karşılanması. | |
07.01.1579 | Osman Paşa’nın Şamahı’dan Demirkapı’ya hareketi. Şirvan’ın tahliyesi. | |
07.03.1579 | Osmanlı-İngiliz ticari ve siyasi ilişkilerinin başlaması. | |
30.03.1579 | Safavilerin Tiflis’i kuşatmaları. | |
11.07.1579 | Mustafa Paşa’nın ordusunun Erzurum’dan Kars’a hareketi. | |
26.07.1579 | Ordu’nun Kars’a geri dönmesi. Kars Kalesi’nin temel atma töreni. | |
22.08.1579 | Maraş Beylerbeyi Mustafa Paşa komutasındaki yardımcı kuvvetin Tiflis’e gelmesi. | |
27.08.1579 | Hazar Denizi’nde Türk Deniz Kuvvetleri. Kars Kale inşaatının tamamlanması. | |
22.09.1579 | Kars şehrinin inşaatının tamamlanması. | |
04.10.1579 | Anadolu Beylerbeyi Cafer Paşa’nın Erivan seferi için hareketi. | |
11.10.1579 | Kırım Hanı II. Mehmed Giray ile Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Demirkapı’dan Şirvan’a hareketi. | |
12.10.1579 | Veziriazam Sokullu Mehmed Paşa’nın katledilmesi. Veziriazamlığa ikinci vezir Ahmed Paşa’nın tayini. | |
23.10.1579 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Kırım Hanı ile birlikte Şamahı’ya girişi. Şirvan’ın alınması. | |
07.01.1580 | İkinci Vezir Lala Mustafa Paşa’nın Doğu Serdarlığı’ndan azli, Üçüncü Vezir Sinan Paşa’nın serdarlık görevine getirilmesi. | |
07.08.1580 | “Sultan Vekili” ünvanı ile Sadaret kaymakamı olan İkinci Vezir Lala Mustafa Paşa’nın vefatı. | |
25.08.1580 | “Mührü Hümayun”un Doğu Serdarı Sinan Paşa’ya verilmesi. | |
07.01.1581 | Safevilerin barış teklifi. | |
06.07.1581 | Osmanlı Devleti ile Fransa arasında 3. dönem kapitülasyonlar. | |
29.05.1582 | Sultan III. Murad’ın şehzadesi Mehmed’in Devlet tarihinde ilk defa 57 gün süren şenliklerle yapılan “Sünnet Düğünü”nün başlaması. | |
06.12.1582 | Veziriazam Koca Sinan Paşa’nın azledilmesi. | |
24.12.1582 | Veziriazamlığa İkinci Vezir Siyavuş Paşa’nın tayin edilmesi. | |
16.03.1583 | “Münşaat” eserinin yazarı Feridun Beyin vefatı. | |
28.03.1583 | Rumeli Beylerbeyi Ferhat Beyin vezaret payesi ile Doğu Serdarlığına tayini. | |
29.03.1583 | İngiltere’nin ilk elçisinin, İstanbul’a gelmesi. | |
11.05.1583 | İran’a karşı “Mesale Savaşı” ve Özdemiroğlu Osman Paşa’nın en büyük zaferi. | |
03.06.1583 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Şamahı, Şirvan’a gelişi. | |
06.06.1583 | Şamahı Kalesi’nin temel atma töreni. | |
20.07.1583 | Şamahı Kalesi’nin yapımının tamamlanması. | |
21.10.1583 | Şirvan ve Dağıstan Serdarı Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Demirkapı’dan İstanbul’a hareketi ve Kırım sorunu. | |
07.12.1583 | Osmanlı tarihinde ilk defa olarak “Valide Sultan” ünvanı ile anılan Nur Banu Sultanın vefatı. | |
17.12.1583 | Manisa valiliğine tayin edilen Şehzade Mehmed’in İstanbul’dan hareketi. | |
24.04.1584 | Kırım Hanı II. Mehmed Giray’ın azli. Kırım meselesinin düzenlenmesi. | |
28.06.1584 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Kefe’den İstanbul’a gelişi. | |
25.07.1584 | Veziriazam Siyavuş Paşa’nın azli. Osman Paşa’nın sadareti. | |
18.12.1584 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Kastamonu’ya gelmesi. | |
07.08.1585 | Sokullu Mehmed Paşa’nın eşi Esma Sultan’ın vefatı. | |
21.09.1585 | Tebriz yakınında “Abvar” savaşı. | |
22.09.1585 | Tebriz şehrinin teslim olması. Azerbaycan’ın Osmanlı topraklarına katılması. Murassa saltanat tahtının, saltanatın sonuna kadar kullanılmak üzere III. Murad’a taktim edilmesi. | |
25.09.1585 | Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Tebriz’e girmesi. | |
29.10.1585 | Veziriazam Özdemiroğlu Osman Paşa’nın vefatı. | |
01.12.1585 | Sadaretin ikinci Vezir Mesih Paşa’ya verilmesi. | |
14.04.1586 | Veziriazam Mesih Paşa’nın istifası. | |
21.06.1587 | Kaptanı Derya Kılıç Ali Paşa’nın vefatı. | |
09.02.1588 | Kandil akşamlarında cami minarelerinde ışıklandırma yapılması kararının uygulamaya başlaması. | |
21.07.1588 | İran ile barış imzalanamadığı için Ordu’nun Erzurum kışlağından Gence’ye hareketi. | |
02.04.1589 | “Beylerbeyi vakası” Osmanlı tarihinde ilk defa Yeniçerilerin kelle istemiye başlamaları. Veziriazam Siyavuş Paşa’nın azli. Sinan Paşa’nın sadareti. | |
28.01.1590 | Safavi şehzadesi Haydar Mirza’nın İstanbul’a gelmesi. | |
21.03.1590 | Osmanlı Devleti ile Safavi Devleti arasında barış imzalanması. | |
29.10.1590 | Osmanlı Devleti ile Avusturya Devleti’nin barış antlaşmasının 8 yıl daha uzatılması. | |
06.03.1591 | Sakarya, Sapanca, İzmit Körfezi kanalının açılması hakkında ferman çıkışı. Bu kararın 11 Nisan tarihli ferman ile iptali. | |
01.08.1591 | Koca Sinan Paşa’nın azledilmesi, Vezaret makamına ikinci Vezir Ferhat Paşa’nın tayin edilmesi. | |
08.09.1591 | İran elçisi Kara Ahmed Sultan’ın huzura kabulü ve arzlarının reddedilmesi. | |
16.09.1591 | Lehistan elçisinin huzura kabulü ve haraç taktimi. | |
04.04.1592 | Veziriazam Ferhad Paşa’nın azli ve Kanijeli Siyavuş Paşa’nın üçüncü sadareti. | |
01.10.1592 | Avusturya İmparatoru’nun İstanbul elçisinin barışın Türkler tarafından bozulmasından dolayı haracın kesildiğini bildirmesi. | |
26.01.1593 | Yeniçerilere verilen tahsisatın Sipahilere eksik verilmesi sebebiyle “almazuz” diye Sipahilerin isyan çıkarması, bastırılması. | |
28.01.1593 | Veziriazam Siyavuş Paşa’nın uğursuzluğundan dolayı azli ve Koca Sinan Paşa’nın üçüncü sadareti. | |
29.06.1593 | Kulpa bozgunu. Bosna Valisi Telli Hasan Paşa ile Sancak Beylerinden Sultanzade’nin ve bazı beylerin şehit olması. | |
04.07.1593 | Kulpa bozgunu sebebiyle Avusturya’ya sefere karar verilmesi. İstanbul’daki elçinin hapsedilmesi. | |
19.07.1593 | Koca Sinan Paşa’nın Avusturya seferi için hareketi. | |
06.10.1593 | Bespiren Kalesi’nin teslim alınması. | |
14.10.1593 | Polata Kalesi’nin teslim alınması. | |
04.10.1593 | Istolni Belgrad bozgunu ve birçok kalenin elden çıkışı. | |
08.11.1593 | Ordunun Budin’e gelişi. | |
05.05.1594 | Ordunun “Hünkar Tepesi”nden “Sirem Sahrası”na geçmesi. | |
01.06.1594 | Avusturyalıların Estergon ve Hatwan kuşatmalarını kaldırması. | |
27.07.1594 | Tata Kalesi’nin teslim alınması. | |
29.07.1594 | Saint Marton Kalesi’nin teslim alınması. | |
11.08.1594 | Kırım Hanı Gazi Giray’ın orduya katılması. | |
27.09.1594 | Yanık Kale’nin teslim alınması. | |
05.10.1594 | Erdel, Eflak ve Boğdan Voyvodalarının Türklere karşı papalık makamı tarafından hazırlanan “Mukaddes İttifak” a katılmaları. | |
13.10.1594 | Eflak ve Boğdan’da müslümanların kılıçtan geçirilmeleri. | |
01.01.1595 | Eflak ordusunun İbrail Kalesi’ne taarruz edip şehri yakması. | |
15.01.1595 | Sultan III.Murad’ın vefatı. | |
27.01.1595 | Sultan III. Mehmed’in tahta çıkması. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder